Niski poziom tkanki tłuszczowej – skutki uboczne potwierdzone naukowo. W świadomości społecznej bardzo często spotyka się przekonanie, że im mniej tkanki tłuszczowej, tym lepiej zarówno dla zdrowia, jak i dla estetyki sylwetki. Jednak w praktyce niski poziom tkanki tłuszczowej skutki uboczne może mieć niezwykle poważne – zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn. Zarówno badania naukowe, jak i obserwacje kliniczne jasno pokazują, że utrzymywanie poziomu tkanki tłuszczowej poniżej fizjologicznych norm prowadzi do wielu zaburzeń funkcjonowania organizmu. Warto więc przyjrzeć się bliżej, dlaczego tkanka tłuszczowa jest tak istotna oraz jakie mogą być skutki uboczne jej niedoboru.
Dlaczego tkanka tłuszczowa jest ważna?
Tkanka tłuszczowa (adipocyty) nie jest jedynie biernym magazynem energii, jak często się sądzi. W rzeczywistości pełni ona szereg kluczowych funkcji biologicznych, które wpływają na zdrowie całego organizmu.
Po pierwsze, warto zwrócić uwagę na regulację hormonalną. Adipocyty wydzielają leptynę, adiponektynę oraz inne hormony, które biorą udział w regulacji metabolizmu, łaknienia, gospodarki glukozowej i funkcjonowania całej osi podwzgórze–przysadka–gonady. Szczególne znaczenie ma tu leptyna, której niski poziom może zaburzać wiele procesów w organizmie.
Kolejną ważną funkcją jest wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K). Bez odpowiedniej ilości tłuszczu w diecie i organizmie przyswajanie tych witamin jest bardzo utrudnione. Co z czasem prowadzi do niedoborów i problemów zdrowotnych.
Nie można także zapominać o ochronie narządów. Tłuszcz trzewny i podskórny pełni funkcję ochronną dla narządów wewnętrznych, zabezpieczając je przed urazami mechanicznymi.
Tkanka tłuszczowa odpowiada również za izolację cieplną, zapobiegając nadmiernej utracie ciepła. Co ma szczególne znaczenie w trudnych warunkach klimatycznych czy podczas chorób.
Wreszcie, adipocyty wpływają na funkcje immunologiczne – wydzielają cytokiny i mają bezpośredni wpływ na sprawność układu odpornościowego.
Niski poziom tkanki tłuszczowej – skutki uboczne według badań
Zaburzenia hormonalne
Wiele badań naukowych wykazuje, że zbyt niski poziom tkanki tłuszczowej prowadzi do poważnych zaburzeń hormonalnych, szczególnie u kobiet. Według American College of Sports Medicine (ACSM, 2007), niski poziom tłuszczu (poniżej 12% u kobiet i poniżej 5% u mężczyzn) jest powiązany z zaburzeniami miesiączkowania, spadkiem stężenia estrogenów oraz zwiększonym ryzykiem osteoporozy. U kobiet bardzo często pojawia się tzw. triada sportsmenek (Female Athlete Triad). To jest zestaw objawów obejmujący dysfunkcje menstruacyjne, niską masę kostną oraz zaburzenia odżywiania (Nattiv A. i in., 2007).
U mężczyzn zbyt niski poziom tkanki tłuszczowej może prowadzić do hipogonadyzmu, czyli obniżenia poziomu testosteronu. Objawia się to spadkiem libido, zaburzeniami nastroju, utratą masy mięśniowej oraz obniżeniem wydolności fizycznej (Hackney AC, 2020). Warto pamiętać, że hormony płciowe są niezbędne nie tylko dla płodności, ale także dla ogólnego zdrowia i samopoczucia.
Osłabienie odporności
Nie bez znaczenia jest również wpływ niskiego poziomu tkanki tłuszczowej na odporność organizmu. Badania wykazują, że osoby z bardzo niską zawartością tłuszczu są bardziej podatne na infekcje oraz mają trudności z powrotem do zdrowia po chorobie. Wynika to z ograniczonej produkcji cytokin oraz upośledzenia funkcji leukocytów (Nieman DC, 2007). Tłuszcz jest więc niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego i ochrony organizmu przed drobnoustrojami.
Zbyt Niski poziom tkanki tłuszczowej – skutki uboczne
Problemy metaboliczne i energetyczne
Warto również podkreślić, że niski poziom tkanki tłuszczowej skutkuje obniżeniem podstawowej przemiany materii. Osoby z niedoborem tłuszczu często skarżą się na przewlekłe zmęczenie oraz problemy z koncentracją. Dodatkowo, u takich osób dochodzi do obniżenia poziomu leptyny, co prowadzi do zaburzenia odczuwania głodu i sytości, a także do deregulacji gospodarki energetycznej (Mulligan K. i in., 2013). W rezultacie organizm nie funkcjonuje optymalnie, a proste codzienne czynności mogą stawać się wyzwaniem.
Zaburzenia pracy serca
Zbyt niski poziom tłuszczu wpływa również negatywnie na serce. W badaniach prowadzonych u sportsmenek z niską masą tłuszczową zaobserwowano bradykardię (spowolnione tętno), obniżenie ciśnienia tętniczego oraz zwiększone ryzyko zaburzeń rytmu serca (Mountjoy M. i in., 2018). W skrajnych przypadkach ekstremalnie niski poziom tkanki tłuszczowej może nawet prowadzić do poważnych powikłań kardiologicznych, zagrażających życiu.
Niski poziom tkanki tłuszczowej – skutki uboczne: Problemy z termoregulacją
Kolejnym istotnym aspektem są problemy z termoregulacją. Tkanka tłuszczowa działa jak naturalny izolator cieplny, chroniąc organizm przed wychłodzeniem. Jej brak sprawia, że osoby z niskim poziomem tłuszczu są bardziej narażone na wychłodzenie organizmu. To również potwierdzają badania prowadzone wśród sportowców wytrzymałościowych (Sawka MN i in., 2007). Utrata tej bariery ochronnej może być szczególnie niebezpieczna w niskich temperaturach oraz w warunkach zwiększonego wysiłku fizycznego.
Pogorszenie stanu skóry, włosów i paznokci
Nie można także pominąć kwestii estetycznych i dermatologicznych. Niedobór tłuszczów oraz witamin w nich rozpuszczalnych prowadzi do przesuszenia skóry, łamliwości włosów i paznokci, a także innych problemów dermatologicznych. Badania potwierdzają, że osoby na restrykcyjnych dietach znacznie częściej zgłaszają takie problemy (Stratton RJ i in., 2003). Może to nie tylko obniżać samoocenę, ale również negatywnie wpływać na komfort życia.
Niski poziom tkanki tłuszczowej – skutki uboczne: Zaburzenia psychiczne
Ostatnim, ale równie ważnym skutkiem ubocznym, są zaburzenia psychiczne. Zbyt niski poziom tkanki tłuszczowej wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju zaburzeń odżywiania, takich jak anoreksja czy ortoreksja, a także depresji i innych problemów emocjonalnych. Badania wskazują, że chroniczny deficyt energetyczny wpływa negatywnie na poziom serotoniny i innych neuroprzekaźników odpowiedzialnych za nastrój (Kaye W., 2008). Długotrwałe utrzymywanie niskiego poziomu tłuszczu może więc prowadzić do poważnych problemów psychicznych.
Ile tłuszczu potrzebuje organizm – wartości referencyjne
Według wytycznych ACSM i WHO, u kobiet zdrowy poziom tkanki tłuszczowej powinien wynosić od 18 do 28%. Natomiast ten poziom u mężczyzn od 10 do 20%. Poziom poniżej tych wartości znacznie zwiększa ryzyko wszystkich powyżej wymienionych skutków ubocznych. Dlatego tak ważne jest, by nie dążyć do ekstremalnie niskiego poziomu tłuszczu tylko ze względów estetycznych.
Skutki uboczne zbyt niskiego poziomu tkanki tłuszczowej
Podsumowując, choć niski poziom tkanki tłuszczowej jest bardzo często celem osób dbających o sylwetkę, to jego skutki uboczne jego osiągnięcia mogą być poważne, a nawet niebezpieczne. Zarówno badania naukowe, jak i praktyka kliniczna pokazują, że zbyt niski poziom tkanki tłuszczowej prowadzi do zaburzeń hormonalnych. Dalej również do obniżenia odporności, problemów metabolicznych, kardiologicznych, dermatologicznych i psychicznych. Dążąc do wymarzonej formy, warto zachować zdrowy rozsądek – konsultować swoje plany z dietetykiem i trenerem. Warto pamiętać, by nie przekroczyć granicy, za którą zaczynają się realne problemy zdrowotne. Najlepiej dbać o sylwetkę, ale zawsze z troską o zdrowie i samopoczucie.
Prowadzenie online, przygotowanie do zawodów sylwetkowych, dieta online, trening online – OFERTA TUTAJ
Bibliografia:
Nattiv A, Loucks AB, Manore MM, et al. (2007). The Female Athlete Triad. Medicine & Science in Sports & Exercise, 39(10), 1867-1882. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17909417/
American College of Sports Medicine. (2007). Position Stand: The Female Athlete Triad.
Hackney AC. (2020). Hypogonadism in Exercising Males: Dysfunction of the Hypothalamic–Pituitary–Testicular Axis. Current Opinion in Endocrine and Metabolic Research, 12, 11-16.
Nieman DC. (2007). Immune response to heavy exertion. Journal of Applied Physiology, 103(2), 693-699.
Mulligan K, Butterfield GE. (2013). Disordered eating in female athletes: A comparison of the prevalence among different sports. Medicine and Science in Sports and Exercise, 25(12), 1362-1366.
Mountjoy M, Sundgot-Borgen J, Burke L, et al. (2018). RED-S: relative energy deficiency in sport. British Journal of Sports Medicine, 52(11), 687-697.
Sawka MN, Young AJ, Latzka WA, et al. (2007). Human adaptation to heat and cold stress. Comprehensive Physiology.
Stratton RJ, Green CJ, Elia M. (2003). Disease-related malnutrition: an evidence-based approach to treatment. CABI Publishing.
Kaye W. (2008). Neurobiology of anorexia and bulimia nervosa. Physiology & Behavior, 94(1), 121-135.